Najczęściej występującym ubytkiem słuchu jest tzw. głuchota starcza, czyli stopniowe pogarszanie się słuchu wraz z wiekiem. Niedosłuch tego typu postępuje powoli i na początku nie jest zauważany przez osoby, których dotyka. To raczej bliscy zaczynają zwracać uwagę na to, że dana osoba prosi o powtórzenie wypowiedzi czy głośniej słucha radia/telewizji. W pewnym momencie osoba, u której postępuje pogarszanie się słuchu sama spostrzega, że ma problemy z rozumieniem mowy, szczególnie kiedy jest więcej rozmówców czy też w hałaśliwym otoczeniu. Osoba taka słyszy, że ktoś mówi, ale nie może zrozumieć co. Zazwyczaj w tym momencie pojawia się myśl o szukaniu pomocy oraz stawianiu pierwszych kroków w kierunku wspomagania słyszenia za pomocą aparatów słuchowych.
Zakup pierwszego aparatu słuchowego
Pacjenci udają się do gabinetu protetyki słuchu w celu zakupu takiego urządzenia. Część osób myśli, że wszystko odbędzie się na jednej wizycie – wejdziemy, wybierzemy, kupimy i wyjdziemy. Jednak trzeba wiedzieć, że zakup aparatu słuchowego to proces, który wymaga dokładnego badaniu słuchu, a następnie doboru i dopasowania odpowiedniego urządzenia. Pacjent ma możliwość przetestowania aparatów przed zakupem, aby wybrać najlepszą dla siebie opcję. Dopiero w tym momencie dochodzi do zakupu aparatu słuchowego, jednak tak naprawdę to dopiero początek rehabilitacji słuchowej.
Trzeba nauczyć się słuchać na nowo
Przez lata, kiedy niedosłuch się pojawił i pogłębiał pacjent przestawał słyszeć pewne dźwięki, takie jak śpiew ptaków, szelest liści czy szum wody. Osoba z ubytkiem słuchu musi na nowo nauczyć się tych dźwięków. Pierwsze dni/tygodnie z aparatem to przede wszystkim przyzwyczajenie się do dźwięków, które przez pewien czas były dla pacjenta niedostępne. Pierwsze wrażenie może być takie, że dźwięków jest za dużo, jednak trzeba dać sobie czas. Na początku aparat słuchowy jest ustawiany ciszej/spokojniej, niż wymaga tego ubytek słuchu, tak aby pacjent mógł powoli adaptować się do nowego słyszenia. Występuje to również u osób, które doświadczyły nagłego pogorszenia słuchu – u nich również proces adaptacji musi przebiegać stopniowo.
Współpraca z protetykiem i samoobserwacja
Po zakupie aparatu słuchowego pacjent przychodzi na wizyty kontrolne, na których protetyk słuchu wprowadza poprawki w ustawieniach, a z czasem zwiększa wzmocnienie w aparatach do wymaganego, aby zrekompensować ubytek słuchu. Jednak trzeba pamiętać również o pracy własnej, czyli o regularnym noszeniu aparatu słuchowego, przynajmniej 8 godzin dziennie. Zapewni to odpowiednią adaptację oraz przyspieszy proces rehabilitacji słuchowej. Trzeba uważnie obserwować otoczenie oraz pojawiające się dźwięki, zwrócić uwagę na to, czego wcześniej nie słyszeliśmy, co nam się w dźwiękach podoba, a co ewentualnie przeszkadza. Na wizytach kontrolnych protetyk słuchu uważnie słucha spostrzeżeń pacjenta i wprowadza zmiany w ustawieniach aparatu, tak aby przynosił on jak największą korzyść i pomoc. W związku z tym, bardzo ważny jest stały kontakt ze swoim protetykiem słuchu, który będzie starał się w jak najlepszy sposób pomóc w słyszeniu na nowo. Ponadto bardzo ważna jest kontrola słuchu, najlepiej raz w roku. Protetyk słuchu będzie regularnie wykonywał badanie słuchu i na podstawie jego wyników i spostrzeżeń pacjenta będzie wprowadzał odpowiednie korekty w ustawieniach aparatów słuchowych.
Aparat słuchowy – realna pomoc w codziennym funkcjonowaniu
Aparaty słuchowe są niezaprzeczalnie urządzeniami, które przynoszą korzyść i pomoc osobom z niedosłuchem. Jednak należy pamiętać, że nie przywrócą one prawidłowego słuchu – nie zregenerują komórek słuchowych, które zostały trwale uszkodzone. W związku z tym słyszenie nie będzie już takie samo jak wtedy, kiedy słuch był prawidłowy. Aparaty słuchowe przynoszą realną pomoc i znacząco poprawiają rozumienie mowy, ale trzeba pamiętać o tym, że jest to proces, który wymaga zaangażowania zarówno pacjenta, jak i protetyka słuchu oraz ich współpracy i regularnych wizyt. Dbając o to wszystko, można uzyskać spektakularne efekty oraz przywrócić radość ze słyszenia otaczających dźwięków.
Pierwsze miesiące z aparatem słuchowym – habituacja niektórych dźwięków
Rehabilitacja słuchowa, in. trening słuchowy wpływa tak naprawdę nie na ucho, ale na mózg, czyli miejsce gdzie wszystkie dźwięki są odbierane i interpretowane. Dźwięki trafiające do naszych uszu docierają nerwem słuchowym do kory słuchowej, gdzie są odbierane i dalej do innych obszarów mózgu, gdzie są rozpoznawane i interpretowane. Nasz mózg na nowo uczy się dźwięków, a także tego, które z nich są dla nas istotne, a które mają podlegać habituacji, czyli „usunięciu na dalszy tor”. Przykładem takich dźwięków może być tykanie zegara czy tramwaj przejeżdżający pod naszym oknem, które na początku będą słyszalne, będą się wybijać, jednak z czasem mózg nauczy się, ze są to dźwięki, które mogą być „przesunięte w tył” – bez skupiania na nich uwagi, nie będziemy ich słyszeć. Na to wszystko oczywiście potrzeba czasu oraz zaangażowania w cały proces.
Protezowanie słuchu jest ważne dla Twojego mózgu
Warto również wspomnieć o tym, że niedosłuch ma ogromny wpływ na funkcjonowanie naszego mózgu, a co za tym idzie – całego organizmu. Wraz z postępowaniem niedosłuchu pojawiają się problemy z pamięcią, a człowiek wycofuje się z życia społecznego. Dochodzi do zmian neurodegeneracyjnych, nie tylko w obszarach kory słuchowej, ale także w okolicach powiązanych, tj. ośrodki pamięci czy ośrodek czuciowy mowy odpowiedzialny za rozumienie mowy. Niewystarczająca ilość bodźców dźwiękowych, spowodowana obumieraniem komórek słuchowych, nie daje odpowiedniej stymulacji tym obszarom, przez co gorzej one funkcjonują. Wszyscy znamy powiedzenie, że „narząd nieużywany zanika”, tak samo dzieje się w tym przypadku. Sieci neuronalne nie są stymulowane, przez co połączenia nerwowe zanikają. Dzięki aparatom słuchowym i prowadzonej rehabilitacji słuchowej na nowo dostarczamy do mózgu odpowiednią ilość bodźców, a szlaki nerwowe są ponownie pobudzane i stymulowane. Dochodzi do reorganizacji kory mózgowej przywracając jej bardziej typową aktywację. Zapobiegamy nie tylko pogarszaniu się progu słuchowego, ale także pojawianiu się zmian neurodegeneracyjnych. Zatem, kompensacja ubytku słuchu wraz z rzetelnym treningiem słuchowym, to nie tylko efekty zewnętrzne – lepsze rozumienie mowy czy słyszenie śpiewu ptaków, ale przede wszystkim efekty wewnętrzne – neuroplastyczność i odpowiednia stymulacja obszarów korowych powiązanych ze słyszeniem.
Jak możemy zauważyć, zakup aparatu słuchowego to nie jest wizyta jednorazowa. Nie jest to jak zakup innego urządzenia jak telefon czy telewizor. Jest to rozpoczęcie ścisłej współpracy z wykwalifikowanym personelem, który będzie dbał o to, aby w jak najlepszy sposób pomagać osobom z niedosłuchem na nowo czerpać radość z kontaktów z bliskimi, oglądania telewizji czy spaceru po lesie. Protetycy dokładają wszelkich starań, aby pacjent poczuł korzyść z aparatów i poprawę nie tylko rozumienia mowy, ale także jakości życia.
