Demencja jest to zmniejszenie sprawności umysłowej spowodowane zmianami zachodzącymi w mózgu. Określana jest również jako otępienie i charakteryzuje się postępującym obniżaniem zdolności myślenia, zapamiętywania, a także trudnościami w komunikacji oraz osłabieniem funkcji poznawczych. Często zmiany te są na tyle poważne i szybko postępujące, że utrudniają lub wręcz uniemożliwiają prawidłowe, samodzielne funkcjonowanie.
Demencję określa się przede wszystkim poprzez zdiagnozowanie występowania zaburzeń funkcji poznawczych, czyli m.in., pamięci, komunikacji, czytania ze zrozumieniem, mowy czy przyswajania nowych informacji. Dobrze działające procesy poznawcze pozwalają nam na zdobywanie wiedzy i umiejętności oraz wykorzystywanie ich w życiu codziennym.
Ubytek słuchu i jego wpływ na funkcje poznawcze
W ostatnim czasie pojawiło się dużo badań dotyczących demencji: czynników ryzyka oraz tego jakie działania możemy podjąć, aby w najlepszy sposób uchronić się przed pojawieniem się otępienia. Badania skupiały się dość mocno na modyfikowalnych czynnikach ryzyka pojawienia się pogorszenia funkcji poznawczych, a w konsekwencji demencji. Z publikacji wynika, iż ubytek słuchu jest najważniejszym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka, który w największym stopniu wpływa na funkcje poznawcze. Udowodniono, iż szybko zdiagnozowany i odpowiednio zaprotezowany niedosłuch może przyczynić się do znacznego zahamowania pogorszenia funkcji poznawczych, a nawet do ich poprawy. W związku z tym podkreślamy, jak ważna jest profilaktyka układu słuchowego oraz regularne, kontrolne badania słuchu.
Protezowanie ubytku słuchu – skuteczna profilaktyka demencji
Doniesienia naukowe dotyczące rozpoznania ubytku słuchu jako potencjalnego czynnika ryzyka wystąpienia otępienia są stosunkowo nowe i wcześniej nie było to priorytetem w leczeniu demencji lub zmniejszeniu ryzyka jej rozwoju. Publikacja z 2019 roku dostarcza informacji mówiących, iż odpowiednie zaprotezowanie ubytku słuchu (wczesna diagnoza niedosłuchu oraz prawidłowe dobranie aparatów słuchowych) wpływa w największym stopniu na redukcję wystąpienia demencji, niż jakikolwiek inny czynnik modyfikowalny (w tym depresja, izolacja społeczna, palenie tytoniu, nadciśnienie czy cukrzyca). Dzięki temu, że obecnie mamy wszystkie możliwe środki do tego, aby skutecznie diagnozować i protezować ubytki słuchu, należy zwrócić na to szczególną uwagę, m.in. w kontekście zapobiegania i zmniejszania ryzyka pogarszania się funkcji poznawczych, a co za tym idzie – wystąpienia zmian otępiennych.
W badaniu opublikowanym w 2024 roku, w którym wzięło udział ponad 500 tys. osób udowodniono, iż utrata słuchu była związania z o 7% wyższym ryzykiem demencji. Dodatkowo, przeprowadzone badania wskazują, iż osoby z niedosłuchem, które nie używały aparatów słuchowych, były znacznie bardziej narażone na demencję w porównaniu z osobami z ubytkiem słuchu, które używały aparatów słuchowych. Wyniki te sugerują, iż aparaty słuchowe mogą zapobiegać lub opóźnić wystąpienie i postępowanie demencji.
Coraz więcej publikacji potwierdza korelację między interwencją dotyczącą protezowania niedosłuchu, a zatrzymaniem pogarszania się funkcji poznawczych. Niezmiernie ważny jest czas działania – im szybciej niedosłuch zostanie zdiagnozowany i leczony (protezowany aparatami słuchowymi), tym nie tylko lepsza efektywność pod względem rozumienia mowy i komunikacji, ale także pozytywny wpływ na funkcjonowanie mózgu oraz wspieranie procesów poznawczych.
Warto również pamiętać, iż głębokość ubytku słuchu również ma znaczenie. Badania wskazują, iż niedosłuch lekkiego stopnia wpływa na 2 razy większe ryzyko wystąpienia demencji. W przypadku średniego ubytku słuchu jest to 3 razy większe ryzyko, a przy niedosłuchu głębokim, aż 5 razy większe ryzyko pojawienia się otępienia. Dlatego tak ważna jest wczesna interwencja i jak najszybsze zaopiekowanie się pacjentem, u którego pojawiają się problemy ze słyszeniem.
Nie tylko aparaty słuchowe
Dodatkowo, warto przybliżyć temat aktywnego i zdrowego trybu życia. Zaprotezowanie niedosłuchu aparatami słuchowymi jest to część procesu, który ma na celu utrzymanie sprawności i zdrowia pacjenta w jak najlepszej kondycji na długie lata. Dzięki aparatom słuchowym pacjenci czują się swobodniej w rozmowie z innymi, chętniej spotykają się ze znajomymi oraz biorą udział w różnych zajęciach. Jest to niezmiernie ważne, aby w każdym wieku być aktywnym, pielęgnować swoje pasje oraz zainteresowania. Aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym, próbować nowych rzeczy, odnaleźć nowe hobby. Niezmiernie ważna jest również aktywność fizyczna, mogą to być spacery, zajęcia taneczne czy różnego rodzaju wędrówki. Bardzo ważnym elementem jest oczywiście prawidłowe odżywianie, bogate w witaminy i minerały, które wspomagają funkcjonowanie organizmu. Wszystkie powyższe działania wspierają prawidłowe działanie funkcji poznawczych, dzięki którym zwiększamy szanse na to, aby móc żyć w zdrowiu i cieszyć się każdym dniem.
Źródła:
Chern A, Golub JS. Age-related Hearing Loss and Dementia. Alzheimer Dis Assoc Disord. 2019 Jul-Sep;33(3):285-290. doi: 10.1097/WAD.0000000000000325. PMID: 31335455; PMCID: PMC7749722.
Cantuaria ML, Pedersen ER, Waldorff FB, Wermuth L, Pedersen KM, Poulsen AH, Raaschou-Nielsen O, Sørensen M, Schmidt JH. Hearing Loss, Hearing Aid Use, and Risk of Dementia in Older Adults. JAMA Otolaryngol Head Neck Surg. 2024 Feb 1;150(2):157-164. doi: 10.1001/jamaoto.2023.3509. PMID: 38175662; PMCID: PMC10767640.
Griffiths TD, Lad M, Kumar S, Holmes E, McMurray B, Maguire EA, Billig AJ, Sedley W. How Can Hearing Loss Cause Dementia? Neuron. 2020 Nov 11;108(3):401-412. doi: 10.1016/j.neuron.2020.08.003. Epub 2020 Aug 31. PMID: 32871106; PMCID: PMC7664986.
autor: Ewelina Kalicka
